Advent - Betekenis & Tradities / KERSTMIS

1 DECEMBER 2024

De laatste maand van het jaar, december, is ingegaan en tevens het begin van de adventsperiode.

BETEKENIS

We zijn allemaal bekend met Kerstmis, of je nu de geboorte van Jezus viert, of tijdens de kerstdagen met familie en/of vrienden van elkaars gezelligheid met lekker eten en drinken gaat genieten.

Advent is de periode voorafgaand aan het kerstfeest. Het is afgeleid van het Latijnse woord adventus, wat komst of aankomst betekend.

(Bron: Stock foto JouwWeb)

ADVENTSPERIODE

Het is echter niet zo makkelijk te achterhalen waarom de Adventsperiode vier weken duurt. Wat voor zoveel eeuwenoude tradities geldt, dat de gebruiken door de tijd heen veranderen. Het is ook afhankelijk welke kerkelijke traditie men aanhoudt.

Dom Prosper Guéranger (1805 - 1875), een Franse Benidictijnse monnik, schreef gedurende zijn leven een boekenreeks genaamd Het Liturgisch Jaar (L'annee Liturgique). Volgens hem hield men in de Rooms-katholieke kerk eerst een adventsperiode van veertig dagen aan, die in de elfde eeuw door paus Gregorius VII zou zijn aangepast naar een periode van vier weken.

KAARSEN

Vooral in de Christelijke kerk wordt stil gestaan bij deze periode. In veel kerken is het traditie om op de vierde zondag voor Kerstmis de eerste Adventskaars aan te steken. Iedere zondag komt er een kaars bij totdat er op de laatste zondag voor Kerstmis vier kaarsen branden. De brandende kaarsen symboliseren het licht (Jezus) dat steeds dichterbij komt. Het wordt in deze periode van het jaar ook steeds donkerder, dus de kaarsen brengen zowel letterlijk als figuurlijk licht in de duisternis. Deze traditie ontstond in de zesde eeuw en is van oorsprong Duits-protestants. Later werd dit ook door katholieken overgenomen

KRANSEN

Veel gelovigen steken thuis tijdens de Adventsperiode ook kaarsen aan. Die zijn veelal bevestigd op een kerstkrans. Naar verluidt werd de eerste kerstkrans gemaakt door door de Lutherse theoloog Johann Hinrich Wichern. In 1839 plaatste hij vier grote kaarsen op een houten wiel, voor iedere adventszondag één. Verder voegde hij vierentwintig kleinere kaarsen toe, waarvan er dagelijks één werd aangestoken. Later werden de kransen versierd met dennegroen.

(Bron: CC BY 2.5 – wiki)

ADVENTSKALENDER

De Adventsperiode kent drie tradities: het aansteken van de Adventskaarsen, het ophangen van de Adventsster, die net als de kaarsen licht in de duisternis brengt, en het aftellen naar Kerstmis met de Adventskalender.

Dit gebruik is eveneens overgewaaid, vanuit Duitsland, waar het gebruik om af te tellen tot aan Kerst al eeuwenlang gaande is.

Vanaf de 19e eeuw werden verspreid over het land met name door protestantse gezinnen krijtstrepen of andere markeringen op de muren van huizen gezet. Dit gebruik was speciaal voor kinderen bedoeld, omdat het verloop van de tijd voor kleine kinderen heel lastig te begrijpen is. Daarom lieten ouders hun kinderen vierentwintig dagen lang steeds een nieuwe streep op de muur te zetten. Zo telden ze samen de dagen tot aan Kerstmis af. Soms gebruikte men hiervoor speciale houten borden met vakken of afbeeldingen. Dit gebruik vormde de basis voor de latere adventskalender.

(Bron:Traditionele Duitse adventskalender, ca. 1903 -Historiek.net)

Volgens het boek Adventskalender im Wandel der Zeit (2007) werd de oudst bekende getekende adventskalender in 1851 in de handel gebracht. Bij veel vroege exemplaren moesten kinderen iedere dag een plaatje uitknippen en vervolgens op de juiste datum plakken. Kerkelijke adventskalenders startten meestal op de eerste adventszondag (tussen 27 november en 3 december). Deze kalenders liepen soms zelfs door tot driekoningen. Andere kalenders begonnen op 1 of 6 december (na Sinterklaas) om door te lopen tot 24 december.

De eerste echte adventskalender zoals we die tegenwoordig kennen, werd in het begin van de 20ste eeuw gemaakt. Een van de eerste gedrukte versies werd in 1908 gedrukt in Duitsland. Vanaf ongeveer 1920 werden adventskalenders met deurtjes en luikjes geïntroduceerd.In het begin zaten er vooral (religieuze) plaatjes achter de deurtjes. Tijdens de oorlogen was papier schaars. De traditie werd dan ook pas daarna razend populair.

Pas na 1945 werd officieel 1 december vastgesteld als het begin van de kalender. In de vredestijd na de tweede wereldoorlog werden er achter de vakjes foto’s en afbeeldingen gebruikt uit de jaren dertig, die herinnerden mensen aan de ‘goede oude tijd’ van voor de oorlog. Van die plaatjes met besneeuwde landschappen en soms zelfs glitters. Tegenwoordig zitten er dikwijls chocolaatjes of andere kleine cadeautjes verstopt achter een luikje. Iedere dag mag je een nieuw deurtje opendoen.

De populariteit van de Adventskalender is in de loop der jaren erg toegenomen en heeft het een commercieel tintje gekregen. Steeds meer (luxe) merken en winkels (van o.a. Action tot Douglas) brengen jaarlijks een eigen Adventskalender uit. En zelfs je huisdier kun je verblijden met een Adventskalender. Maar je kunt ook je fantasie gebruiken en zelf creatief aan de slag gaan, zoals wij dat doen.

Zie blogpost: De Adventskalender